Drukuj

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem przygotowanym przez Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Rzeszowie na temat kreatywności:

„Umysł jest jak spadochron. Nie działa, jeśli nie jest otwarty.” (Frank Zappa)

Kreatywność jest jedną z genialnych kompetencji osobistych, która przyczynia się do rozwoju społeczeństw. Współczesny człowiek żyje w świecie wielu zmian, które dzieją się jednocześnie i to z dużą szybkością. Przyspieszenie postępu technologicznego wymusza potrzebę przystosowania się do transformacji w różnych obszarach funkcjonowania człowieka: zawodowym, społecznym, towarzyskim, edukacyjnym itd.

Transformacja to przemiana, przeobrażenie, przekształcenie. To proces, na który składa się szereg podejmowanych przez nas na co dzień wyborów. Transformacja prowadzi do lepszego zdrowia, bardziej świadomego życia, głębszego zrozumienia siebie i uważniejszego postrzegania otaczającego nas świata i ludzi. Bez kreatywności nie byłoby społeczeństwa na takim poziomie jakie obecnie działa. Na przestrzeni swojego życia człowiek angażuje się w wiele działań, zyskuje cenne doświadczenia. Właśnie dzięki nim – zdobytym w szkole, pracy zawodowej, a także podczas realizacji swoich zainteresowań – nabywa nowe umiejętności lub doskonali te, które już posiada.

Zadziwiające jest to, że każde dziecko jest kreatywne: potrafi wymyślać, improwizować, tworzyć rozwiązania na poczekaniu i nigdy nie przestaje się dziwić. Oto kilka dowodów popierających tą tezę. Jako dzieci wszyscy jesteśmy twórczy. Mamy wiele ciekawych pomysłów, unikalnych skojarzeń, chętnie zajmujemy się twórczymi projektami (np. lepienie z plasteliny, malowanie, układanie wierszyków) oraz wynajdywaniem nowych zastosowań dla przedmiotów (np. namiot z dwóch krzeseł i koca). Szybko uczymy się i mamy dużą chęć eksplorowania świata. A potem trafiamy do szkoły i „zakuwamy na blachę, co poeta miał na myśli”. Wmawia nam się, że istnieje tylko jedno, jedynie słuszne rozwiązanie danego zadania czy rozumienie danego tekstu. Uczymy się, że istnieją pewne zasady i ograniczenia (np. niebo na rysunku musi być niebieskie). Zdobywana przez nas wiedza powoduje nie tylko lepsze rozumienie świata, ale niestety również autocenzurę. Od razu wartościujemy nasze pomysły (np. „ta odpowiedź nie spodoba się nauczycielowi”, „taki samolot nie wzbije się w powietrze”). Wszechobecna od pewnego czasu w szkole i na studiach „testomania” jeszcze bardzie zabija w nas kreatywne myślenie. Nie ma dyskusji z „kluczem odpowiedzi testowych” i dlatego większość osób z wiekiem staje się coraz mniej kreatywna i kurczowo trzyma się rozwiązań sztampowych. Co się zatem dzieje z tą naszą wrodzoną kreatywnością?

Bardzo ciekawy wykład (polecam – obejrzyjcie) na ten temat wygłosił Ken Robinson, opisując jak zostajemy, na skutek szablonowego podejścia do procesu nauczania, „wyedukowani” z myślenia kreatywnego.

Kreatywność

W przeciwieństwie do wielu innych zjawisk, w nauce nie ma jednej uniwersalnej, autorytatywnej definicji kreatywności. Oto kilka propozycji:

  1. Kreatywność (postawa twórcza; od łac. creatus, czyli twórczy) – proces umysłowy pociągający za sobą powstawanie nowych idei, koncepcji lub nowych skojarzeń, powiązań z istniejącymi już ideami i koncepcjami.
  2. Kreatywność to takie widzenie rzeczy, które każdy inny także widzi i stworzenie takich związków, których nikt inny nie dostrzegł, jest wyrazem naszej niepowtarzalności i oryginalności.
  3. Kreatywność to właściwość człowieka, którego działalność przynosi wartościową nowość. Nie każdą nowość, ale właśnie nowość mającą określone, pozytywne wartości dla samego twórcy, jego rodziny, grupy zawodowej, kraju lub całego świata.
  4. Bardziej codzienna definicja kreatywności mówi, że jest to po prostu zdolność tworzenia czegoś nowego i wartościowego.
  5. Kreatywność to zdolność do: dziwienia się, odwracania kota ogonem, zadawania naiwnych pytań, otwartości, zabawy, powrotu do dzieciństwa, wytrwałości.

Cechy osoby kreatywnej:

  1. Odwaga - ludzie kreatywni podejmują się nowych zadań i są gotowi podjąć ryzyko postępu. Są ciekawi tego co może się wydarzyć. Kreatywność oznacza gotowość do wkroczenia na nowy teren.
  2. Siła przebicia - osoby kreatywne nie czują lęku przed wyrażaniem swoich myśli i uczuć. Są gotowi być sobą.
  3. Humor – jest częścią kreatywności. Sensowne połączenie elementów to kreatywność, ale gdy zdarzy nam się nie dopasować elementów w całość, musimy ratować się humorem. Nie należy się jednak zniechęcać, zachowajmy dystans do siebie i próbujmy dalej.
  4. Intuicja - ludzie kreatywni wiedzą, że intuicja jest ważną częścią składową ich osobowości. Wiedzą, że intuicja jest umiejętnością ich prawej półkuli mózgu, której nie posiada lewa półkula.

Jako uzupełnienie ww. cech można dodać:

- Dążenie do wprowadzenia porządku w sytuacje pełne chaosu.

- Zainteresowanie problemami i ich niestereotypowym rozwiązaniem.

- Zdolność do tworzenia nowych powiązań i stawianie nowych pytań.

- Umiejętność wypróbowywania nowych pomysłów i ich oceniania.

- Motywowanie siebie przez sam problem czy nowe zadanie, niezależnie od oczekiwań zewnętrznych gratyfikacji (pieniądze, tytuł czy uznanie).

Etapy treningu kreatywności

  1. Przygotowanie – czyli twórcza rozgrzewka, której celem jest zbieranie informacji, koncentrowanie się i zapoznanie się ze wszystkimi aspektami problemu, stymulowanie myślenia dywergencyjnego (płynność i oryginalność myślenia), czyli badanie wielu możliwych dróg rozwikłania problemu.
  2. Czas dojrzewania – zdolność dostrzegania problemów, zdolność do formułowania pytań (co? kto? gdzie? jak? dlaczego? co by było gdyby? itp.) oraz pozostawienie na pewien czas problemu w spokoju, duchowe odprężenie i zebranie energii.
  3. Oświecenie – czyli myślenie kombinacyjne, twórcze łączenie różnych przedmiotów lub pojęć w całość. Pobudzanie do łączenia (kojarzenia) pojęć często odległych od siebie, aby uzyskać nową perspektywę twórczych rozwiązań. Efekt „Acha!”
  4. Realizacja – praktyczna strona rozwiązania problemu, polegająca na twórczym przekształceniu wybranych właściwości jakiegoś przedmiotu, procesu lub stanu rzeczy i osiąganiu w rezultacie nowego, zmienionego przedmiotu, procesu czy stanu rzeczy.

Wybrane przykłady osobowości kreatywnych

Zakresy i obszary kreatywności mogą być bardzo różne, zależne od wielu czynników, m.in. potencjału intelektualnego, poziomu zdobytej wiedzy, doświadczeń życiowych, umiejętności praktycznych czy zdolności wrodzonych. Elementem wspólnym, a zarazem kluczowym dla każdego odkrycia (wynalazku) – obojętnie czy będzie to człowiek pierwotny (wynalazca prostych narzędzi), czy współczesny twórca, jest zawsze ten sam mechanizm działania:

chęć / motywacja

+

niestandardowe działanie

+

wytrwałość w doświadczaniu nowego

Doskonałych przykładów osobowości kreatywnych jest bardzo dużo, ale pozwolę sobie przybliżyć trzy postacie:

- Leonardo da Vinci „człowiek renesansu”,

- z minionego stulecia Thomas Alvy Edison niebanalny wynalazca,

- współczesna postać Mark Zuckerberg główny twórca Facebooka.

Kreatywność a ciągłe zdobywanie wiedzy

Obecna sytuacja na rynku pracy, potrzeby i oczekiwania społeczne inspirują człowieka do podejmowania różnych wyzwań. Poszukiwania różnego typu rozwiązań, pomysłów na to jak zaistnieć i funkcjonować. Aby można było podołać wymaganiom współczesnego świata należy już od okresu szkolnego przygotowywać dzieci i młodzież do mierzenia się z trudną i wymagającą rzeczywistością. Dlatego tak istotne jest uczenie się kreatywności oraz podejmowania różnego typu wyzwań na rzecz własnego rozwoju.

Kreatywność można rozwijać mimo przejścia przez skostniały system edukacji. Warto tu podkreślić, iż nie wszystko zależy od systemu oświaty. Kreatywny nauczyciel, rodzic, dziadek, szef może swym przykładem bardzo sugestywnie wprowadzić dzieci i młodzież czy pracownika w tajemnice kreatywnego patrzenia na świat. Kreatywność można kształtować i udoskonalać tak jak pamięć, szybkie czytanie czy kondycję fizyczną. Zazwyczaj osoby działające kreatywnie stają się bardziej otwarte na nowe doświadczenia, wykazują większą samodzielność w planowaniu i wykonywaniu pracy zawodowej. W zasadzie, do zdecydowanej większości wykonywanych zawodów można podejść stereotypowo lub kreatywnie, twórczo, wiele zależy jednak od naszych chęci i pracy nad sobą.

W dzisiejszych czasach kreatywność jest cechą niezwykle pożądaną. Wolimy mieć kreatywnych przyjaciół, bo można z nimi w ciekawszy sposób spędzić czas. Wolimy zatrudniać kreatywnych pracowników, gdyż ich pomysły mogą usprawnić funkcjonowanie firmy i przynieść większe zyski. Kreatywne podejście do problemów i różnych zadań jest doceniane w szkole, na studiach, w pracy czy w domu.

Bez względu na to, czy potrzebujesz kreatywnego myślenia w sprawach prostych i codziennych, czy też marzysz o wielkich i nowatorskich osiągnięciach - aby rozwijać swój twórczy potencjał, powinieneś zainwestować w dwie rzeczy: ciągłe zdobywanie wiedzy i zwiększanie sprawności myślenia.

Kreatywność nie jest nam dana raz na zawsze, należy ją rozwijać poprzez stymulowanie mózgu do kreatywnego myślenia i generowania twórczych idei. Można to osiągnąć różnymi metodami używając różnych technik pracy nad własnym rozwojem. Świat idzie do przodu i my również powinniśmy w tym kierunku podążać.