Drukuj

Dzisiejsze święto nietypowe zostało ustanowione w 2000 roku podczas Światowego Szczytu Walki z Rakiem w Paryżu. Służy ono głównie temu, abyśmy mogli wyrazić symbolicznie swoją solidarność z pacjentami onkologicznymi, ale również zadbać o swoje zdrowie i zwiększyć świadomość dotyczącą objawów, diagnostyki, leczenia onkologicznego oraz profilaktyki zachorowań na nowotwory.

Choć w przypadku większości nowotworów nie potrafimy precyzyjnie określić jednego czynnika odpowiedzialnego za ich powstanie, to należy przyjąć, że chorobę wywołuje najczęściej zespół wielu czynników związanych z nałogami, standardem i stylem życia, wykonywanym zawodem, zachowaniami seksualnymi, a nawet formą spędzania wolnego czasu. Zdaniem ekspertów, blisko 70% nowotworów złośliwych jest wynikiem działania szkodliwych czynników związanych ze stylem życia, dietą oraz otaczającym nas środowiskiem. Do głównych czynników rakotwórczych wpływających na zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy zaliczamy:

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu jest głównym zabójcą w krajach rozwiniętych, a ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy płuc koreluje z liczbą wypalanych papierosów oraz trwaniem nałogu (tzw. paczkolata). Szacuje się, że z powodu palenia w Polsce umiera rocznie blisko 85 tys. osób, a przeciętnie każdy palacz żyje 13-15 lat krócej niż osoby niepalące. Ryzyko nie zależy od sposobu inhalowania tytoniu – równie niebezpieczne w kontekście profilaktyki raka są papierosy, cygara czy fajki. Dym tytoniowy zawiera około 4000 różnych substancji, w tym ponad 40 znanych karcynogenów. Dowiedziono, że palenie ma związek z rozwojem raka płuca, raka jamy ustnej, gardła, krtani i przełyku, raka pęcherza moczowego oraz raka trzustki. Dlatego profilaktyka raka płuc jest bardzo ważna.

Otyłość, nadwaga i aktywność fizyczna

Osoby otyłe oraz z nadwagą mają zwiększone ryzyko zachorowania na niektóre typy nowotworów (raka pęcherzyka żółciowego, raka endometrium, raka jelita grubego czy raka piersi). Profilaktyka raka opiera się w tym kontekście na redukcji masy ciała u osób otyłych i z nadwagą poprzez ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów i węglowodanów na rzecz warzyw i owoców. Szacuje się, że 300 minut umiarkowanej aktywności fizycznej i ruchu na tydzień powinno zapobiec tyciu oraz pomóc utrzymać spadek masy ciała u osób otyłych. Mechanizm obniżenia ryzyka zachorowania poprzez ruch i aktywność fizyczną wiąże się prawdopodobnie z obniżeniem w organizmie stężenia cytokin oraz innych białek związanych z zapaleniem. Zdaniem ekspertów – duża aktywność fizyczna w ciągu życia wiąże się ze zmniejszeniem zapadalności na niektóre nowotwory o blisko 25% w porównaniu z osobami mało aktywnymi.

Dieta

Duże znaczenie diety i sposobu odżywiania w kontekście profilaktyki nowotworów nie ulega dyskusji. Opracowania wielu uznanych instytucji naukowych – zarówno zagranicznych, jak i polskich – udowodniły, że spożywanie 3-5 porcji dziennie warzyw i owoców wykazuje silny efekt ochronny w stosunku do nowotworów jamy ustnej, gardła i przełyku, raka żołądka, raka trzustki, pęcherza moczowego, płuca i jelita grubego. Zalecenia dietetyczne w profilaktyce wspomnianych chorób nowotworowych obejmują ograniczenie spożywania tłuszczów (przede wszystkim tłuszczów nasyconych), ograniczenie spożywania czerwonego mięsa oraz zwiększenie ilości przyjmowanego błonnika pochodzącego ze zbóż i pełnoziarnistych produktów zbożowych, który wpływa na obniżenie ryzyka zachorowania na raka jelita grubego. Dyskutuje się również nad rolą i wpływem witaminy D3 oraz suplementacji wapnia jako czynników w profilaktyce raka jelita.

Promieniowanie UV 

Ze względu na wzrastającą częstość zachorowań na nowotwory skóry – w tym czerniaka – wywołane ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe zaleca się unikanie nadmiernego narażenie na światło słoneczne oraz rezygnację z solarium. Należy używać odpowiednich kosmetyków i filtrów ochronnych, które blokują promieniowanie z zakresu UVB i UVA.


Znaczenie wirusów w profilaktyce raka

Istnieje związek pomiędzy występowaniem niektórych nowotworów, a rakotwórczym działaniem wirusów. Kluczowe znaczenie w profilaktyce raka mają szczepienia przeciwko wirusowemu zapalaniu wątroby typu B oraz przeciw agresywnym typom wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Onkogenny wirus HPV jest przenoszony drogą płciową i odpowiada za blisko 100% zachorowań na raka szyjki macicy, 90% zachorowań na raka odbytu, 60% nowotworów złośliwych raka jamy ustno-gardłowej oraz 40% raków pochwy i sromu. W Polsce dostępna są dwa rodzaje szczepionek, które są rekomendowane dla dziewcząt w wieku 11-12 lat oraz 13-18 lat (niezaszczepionych wcześniej). Szczepienie nie jest obecnie refundowane.

Źródło: www.zwrotnikraka.pl