Drukuj

Józef Wybicki herbu Rogala urodził się 29 września 1747 roku w Będominie. Ojciec Józefa, Piotr Wybicki, średniozamożny szlachcic kaszubski, właściciel Będomina, Będominka oraz części Lubania i Mściszewic był mirachowskim sądowym ziemskim. Matka Konstancja z Lniskich, była córką sędziego ziemskiego mirachowskiego Jana Lniskiego. Józef miał liczne rodzeństwo. Jego starszy brat został księdzem, cztery z siedmiu sióstr wstąpiły do zakonu.

Edukację rozpoczął u swojego stryja Franciszka, który był proboszczem w Skarszewach. Mając osiem lat podjął naukę  w Kolegium Jezuickim w Starych Szkotach koło Gdańska. W wieku dwudziestu lat został posłem ziemi pomorskiej. W 1768 roku  protestował przeciwko ingerencji Rosji w wewnętrzne sprawy Polski. Związał się z konfederacją barską. Reprezentował konfederację, jako emisariusz, na dworze wiedeńskim i berlińskim. W 1771 roku wyjechał do Holandii, gdzie na Uniwersytecie w Leydzie studiował prawo i ekonomię. Powrócił do kraju po I rozbiorze Polski, kiedy to Będomin znalazł się pod zaborem pruskim. Mając dwadzieścia sześć lat ożenił się z Kunegundą Drwęską. Wkrótce jego żona zmarła. Po jej śmierci Wybicki wydzierżawił Będomin i osiadł w Poznaniu, poświęcając się pracy pisarskiej. W 1781 roku ze swoją drugą żoną Esterą Wierusz-Kowalską kupił majątek Manieczki.

Brał udział w insurekcji kościuszkowskiej. Po jej upadku wyjechał do Paryża, gdzie wspierał starania o utworzenie wojska polskiego u boku Francji. W lipcu 1797 roku w Reggio Emilia we Włoszech napisał Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, która od 1926 roku jest hymnem narodowym. W okresie Księstwa Warszawskiego Józef Wybicki był senatorem-wojewodą, w czasie Królestwa Kongresowego pełnił funkcję prezesa Sądu Najwyższego. Zmarł w Manieczkach 10 marca 1822 roku. Pochowany został w Brodnicy. Sto lat później przeniesiono jego prochy na Skałkę do Poznania.

Józef Wybicki był wybitnym przedstawicielem oświecenia. Jawi się nam jako humanista, prawnik, pedagog, poseł, senator, szambelan królewski działacz społeczny i polityczny, poeta, pisarz dramatyczny, a nawet autor oper. Pozostawił po sobie między innymi pamiętniki. Opisywał w nich swoje życie prywatne. Są w nich też informacje związane z sytuację polityczną Europy. Z treści pamiętników wyłania się obraz człowieka, który w życie kierował się dewizą dobra ojczyzny. Przez większość swojego życia Józef Wybicki zajmował się publicystyką, poruszał tematy polityczne, społeczne i moralne. Opublikował Myśli polityczne o wolności cywilnej wymierzone przeciw wypaczonemu pojęciu wolności w szlacheckiej. Brał udział w pracach Komisji Edukacji Narodowej. Współpracował z Andrzejem Zamoyskim przy opracowywaniu nowego kodeksu praw. Jego poglądy dotyczące chłopów i mieszczan były tak dalece postępowe, że blokowały jego wybór do sejmu.

Józef Wybicki okazał się twórcą wszechstronnym. W jego dorobku znajdują się wiersze, libretta do oper oraz sztuki sceniczne. Zajmował się również reżyserią, pisał scenariusze oraz występował jako aktor. Największy sukces odniosła jego komedia obyczajowa o charakterze moralizatorsko-dydaktycznym Kulig. Z 1791 roku pochodzą tragedia Zygmunt August oraz komedia polityczna o przewrotnym tytule  Szlachcic mieszczaninem.

Dziś w dworku Józefa Wybickiego w Będominie mieści się Muzeum Hymnu Narodowego.

Opracowano na podstawie stron internetowych.