Drukuj

Irena Sendlerowa, z domu Krzyżanowska, urodziła się 15 lutego 1910 roku w Warszawie. Dzieciństwo spędziła w Otwocku. Jej ojciec, Stanisław Henryk Krzyżanowski, był lekarzem. W Otwocku prowadził sanatorium przeciwgruźlicze. W 1917 roku Stanisław Krzyżanowski zmarł na tyfusplamisty, którym zaraził się od swoich pacjentów. W 1920 roku Irena z matką (Janina z domu Grzybowska) przeprowadziła się do Tarczyna, a następnie do krewnych do Piotrkowa Trybunalskiego. W szkole średniej działała w harcerstwie.

Po zdaniu matury w 1927 roku Irena wyjechała do Warszawy. Studiowała z przerwami prawo i polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Niedługo przed wybuchem II wojny światowej przygotowała pracę magisterską poświęconą Elizie Orzeszkowej. Jej obronę zniweczył okupacja niemiecka. 

W 1931 roku poślubiła Mieczysława Sendlera, asystenta na wydziale filologii klasycznej Uniwersytetu Warszawskiego. Życie zawodowe rozpoczęła w 1932 roku podejmując pracę w dziale prawnym Sekcji Pomocy Matce i Dziecku przy Wolnej Wszechnicy Polskiej. Sekcja między innymi przyznawała bezpłatne obiady, mleko dla dzieci oraz wyszukiwała lekarzy gotowych leczyć kobiety za darmo. Po zlikwidowaniu tej instytucji dostała w 1935 roku etat w Wydziale Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy.

Wkrótce po klęsce kampanii wrześniowej razem z koleżankami z wydziału zaczęła organizować pomoc dla Żydów. Od listopada 1940 roku, kiedy Niemcy zamknęli getto warszawskie, Irena Sendlerowa wchodziła na jego teren dzięki przepustce wydanej przez dyrektora Miejskich Zakładów Sanitarnych. Odwiedzała przyjaciół i znajomych. Dostarczała żywność, lekarstwa, pomagała w wyprzedawaniu dobytku. Prawdopodobnie w styczniu 1943 roku nawiązała kontakt zJulianem Grobelnym "Trojanem", prezesem Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Przyjęła pseudonim „Jolanta”. Przekazywała głównie pieniądze podopiecznym, wyszukiwała bezpieczne do ukrywania się lokale.

W sierpniu 1943 r. Sendlerowa weszła w skład powołanego przy „Żegocie” referatu dziecięcego. Kilka miesięcy później objęła jego kierownictwo. Do najważniejszych zadań referatu należało umieszczanie oddzielonych od rodziców lub osieroconych żydowskich dzieci w klasztorach, przytułkach, zakładach opiekuńczych i wychowawczych oraz polskich rodzinach, dostarczanie dzieciom fałszywych metryk urodzenia, a także świadczenie na ich rzecz stałej pomocy finansowej, materialnej i lekarskiej.

W 1943 roku została aresztowana przez gestapo. Przesłuchiwano i torturowano ją na Pawiaku. "Żegota" zdołała ją jednak uratować, przekupując niemieckich strażników. W ukryciu, pod zmienionym nazwiskiem, pracowała dalej nad ocaleniem żydowskich dzieci. Podczas powstania warszawskiego była pielęgniarką PCK w punkcie sanitarnym.

Po zakończeniu II wojny światowej również pracowała na rzecz dzieci. Między innymi tworzyła domy sierot, powołała Ośrodek Opieki nad Matką i Dzieckiem - instytucję pomocy rodzinom bezrobotnym. W PRL-u o jej działalności na rzecz ratowania Żydów zapomniano. Przesądził o tym jej akowski rodowód. W 1965 roku została uhonorowana przez izraelski instytut Yad Vashem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 1991 roku otrzymała honorowe obywatelstwo Izraela.

Prezydent Polski odznaczył ją: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1996), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2001) i Orderem Orła Białego (2003). W kwietniu 2007 roku Irena Sendlerowa odznaczona została Orderem Uśmiechu. Była najstarszą osobą, która ten order otrzymała. W maju 2007 roku otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Miasta Stołecznego Warszawy. Dwukrotnie jej kandydatura została zgłoszona do Pokojowej Nagrody Nobla.

Irena Sendlerowa zmarła 12 maja 2008 roku w Warszawie. Spoczęła na  cmentarzu na Powązkach. W 2008 roku Izba Reprezentantów Kongresu USA uchwaliła rezolucję upamiętniającą postać Ireny Sendlerowej, za uratowanie od zagłady około 2500 dzieci żydowskich.

W 2009 roku powstał amerykańsko-polski film "Odważne serce Ireny Sendler". Postać Ireny Sendlerowej zagrała Anna Paquin, reżyserował John Kent Harrison, zaś muzykę skomponował Jan Kaczmarek.

Opracowano na podstawie stron internetowych.