20 listopada to wyjątkowy dzień – rocznica uchwalenia Konwencji o prawach dziecka. Jest to moment, w którym uwaga wszystkich kierowana jest na dzieci i ich prawa.

Konwencja o prawach dziecka, zwana Światową Konstytucją Praw Dziecka, została uchwalona została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r. Inicjatorką tego dokumentu była Polska. Inspiracją dla twórców projektu (prawników z Państwowej Akademii Nauk) była myśl Janusza Korczaka, który jako pierwszy nawoływał do podmiotowego traktowanie dziecka.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił dzień 20 listopada Ogólnopolskim Dniem Praw Dziecka, który ma przypominać szczególną rolę Polski w tworzeniu światowego systemu ochrony praw dziecka. Choć w podejściu do dzieci przez ostatnie sto lat wiele się zmieniło, to wciąż prawa dziecka nie są w pełni respektowane, a wiele osób uzależnia respektowanie praw od wypełniania przez dzieci obowiązków. Wciąż pokutuje przekonanie, że nie są one jeszcze pełnoprawnymi ludźmi. Tymczasem jest wprost przeciwnie!

Każdemu dziecku przysługują prawa dziecka tak jak każdemu dorosłemu przysługują prawa człowieka. Nie kolidują one z prawami dorosłych, lecz się uzupełniają.

Dziecko ma prawa:

♦ Prawa osobiste

• prawo do życia i rozwoju,
• prawo do tożsamości (nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu),
• prawo do wolności, godności, szacunku, nietykalności osobistej,
• prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,
• prawo do wyrażania własnych poglądów i występowania w sprawach dziecka dotyczących, w postępowaniu administracyjnym i sądowym,
• prawo do wychowywania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi,
• prawo do wolności od przemocy fizycznej i psychicznej,
• prawo nierekrutowania do wojska poniżej 15 roku życia.

♦ Prawa socjalne

• prawo do odpowiedniego standardu życia,
• prawo do ochrony zdrowia,
• prawo do zabezpieczenia socjalnego,
• prawo do wypoczynku i czasu wolnego.

♦ Prawa kulturalne

• prawo do nauki (bezpłatnej i obowiązkowej w zakresie szkoły podstawowej),
• prawo do korzystania z dóbr kultury,
• prawo do informacji,
• prawo do znajomości swoich praw.